Dziecko w okresie nastoletnim – jak budować zaufanie i wspierać dorastające dziecko?
Okres dorastania to jeden z najtrudniejszych momentów w życiu człowieka. To czas intensywnych zmian fizycznych, psychicznych i społecznych, w którym młody człowiek kształtuje swoją tożsamość, odkrywa własne cechy, umiejętności i cele. To również moment, gdy nastolatkowie zaczynają eksperymentować, testować granice i podejmować decyzje, które mogą mieć duży wpływ na ich przyszłość.
Tajemnice nastolatków – czy są problemem?
Dorastanie często wiąże się z potrzebą posiadania własnych tajemnic. Nastolatek sprawdza, kim jest i jakie ma możliwości, próbuje nowych rzeczy, o czym nie zawsze chce dzielić się wszystkim z rodzicami. Nie powie np., że się napił, czy całował. Sam fakt ukrywania pewnych rzeczy nie jest jeszcze problemem. To raczej informacja o tym, że ma dość zasobów, umiejętności czy zdolności, aby sobie poradzić samemu.
Problem pojawia się, gdy nastolatek milczy z obawy przed reakcją rodziców na temat rzeczy, z którymi sam nie jest w stanie sobie poradzić. Przykładem może być historia pewnej dziewczyny, która nie miała jak wrócić do domu z imprezy. Choć znalazła się w niebezpiecznej sytuacji, bała się zadzwonić do rodziców, ponieważ wiedziała, że nie pozwolili jej tam iść. Zamiast prosić o pomoc, naraziła się na poważne konsekwencje. Tego typu sytuacje pokazują, że nie sam fakt ukrywania czegoś jest problemem, ale brak zaufania do rodziców, wynikający z obawy przed karą zamiast wsparcia.
Jak budować zaufanie z nastolatkiem?
Aby nastolatek czuł się swobodnie w rozmowach z rodzicami, kluczowe jest stworzenie relacji opartej na otwartości i zrozumieniu. Oto kilka wskazówek, jak to zrobić:
- Nie oceniaj, tylko słuchaj
Wielu rodziców popełnia błąd, od razu oferując rozwiązania lub oceniając sytuację. Czasem nastolatek chce po prostu się wygadać, a niekoniecznie usłyszeć gotowe porady. Zamiast mówić: „Powinieneś zrobić to i to”, lepiej zapytać: „Czy chcesz, żebym ci jakoś pomógł?”. Dzięki temu dziecko poczuje się wysłuchane i docenione.
- Unikaj moralizowania
Nic nie zniechęca bardziej niż ciągłe pouczanie. Jeśli nastolatek czuje, że każda rozmowa kończy się wykładem, szybko przestanie się zwierzać. Lepiej podzielić się własnym doświadczeniem z młodości – opowiedzieć o własnych błędach i trudnościach. To sprawi, że dziecko poczuje się bliżej rodzica i zobaczy w nim partnera, a nie surowego nauczyciela.
- Pokaż, że zawsze może liczyć na twoje wsparcie
Nastolatki często milczą, bo nie chcą martwić rodziców lub boją się, że ich nie zrozumieją. Ważne jest, by regularnie przypominać dziecku, że bez względu na wszystko może przyjść i poprosić o pomoc – bez strachu przed surową karą.
- Bądź obecny i zainteresowany
Nastolatki chętnie słuchają o młodości swoich rodziców, szczególnie gdy ci przyznają się do własnych błędów. Takie rozmowy mogą pomóc przełamać barierę i sprawić, że dziecko zacznie otwierać się na rozmowy o swoich problemach.
Co robić, jeśli dziecko milczy, a my widzimy, że coś jest nie tak?
Jeśli zauważasz, że dziecko przeżywa trudności, ale nie chce o nich mówić, spróbuj okazać cierpliwość i wsparcie. Zamiast naciskać, warto stworzyć okazje do swobodnych rozmów, np. podczas wspólnych spacerów czy posiłków. Możesz też podzielić się własnymi historiami z młodości, pokazując, że też miałeś podobne problemy i wątpliwości.
Najważniejsze, by nastolatek wiedział, że rodzic jest dla niego oparciem, a nie sędzią. Gdy czuje, że może przyjść z każdym problemem bez obawy przed karą czy moralizowaniem, buduje się fundament prawdziwego zaufania.
Podsumowując, okres dorastania to czas pełen wyzwań, zarówno dla dziecka, jak i rodziców. Kluczem do dobrych relacji jest otwartość, zaufanie i umiejętność słuchania bez oceniania. Gdy rodzic jest wsparciem, a nie tylko autorytetem, dziecko chętniej dzieli się swoimi problemami i wie, że w trudnych sytuacjach zawsze może liczyć na pomoc, a nie tylko karę.
Źródło: Srebnicki, T. (2022). Nastolatki mają sekrety. Psychologia nastolatka, (6), 12–16.
