Wybiórczość pokarmowa u dzieci w spektrum autyzmu
Wybiórczość pokarmowa to problem, który dotyka znaczną część dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD). Choć z pozoru może wydawać się jedynie “wybrzydzaniem”, w rzeczywistości stanowi poważne wyzwanie – zarówno dla rodziny, jak i dla rozwoju dziecka.
Czym jest wybiórczość pokarmowa?
Wybiórczość pokarmowa to ograniczenie diety do bardzo wąskiego zakresu produktów spożywczych. Dzieci z autyzmem często odrzucają konkretne grupy pokarmowe – np. warzywa, mięsa czy potrawy o określonej konsystencji. Niektóre dzieci jedzą jedynie kilka wybranych potraw, często te same każdego dnia, a jakakolwiek próba zmiany kończy się silnym sprzeciwem.
Skąd się bierze wybiórczość pokarmowa u dzieci z ASD?
Dzieci w spektrum autyzmu mogą doświadczać jedzenia zupełnie inaczej niż dzieci neurotypowe. Główne przyczyny wybiórczości to:
- Nadwrażliwość sensoryczna – niektóre smaki, zapachy, tekstury czy nawet dźwięki wydawane przez jedzenie (np. chrupanie) są odbierane jako nieprzyjemne lub wręcz bolesne.
- Problemy z rutyną i zmianą – dzieci z ASD często czują się bezpiecznie w znanych schematach. Nowe potrawy wywołują stres i niepokój.
- Złe doświadczenia z jedzeniem – np. zakrztuszenie się, refluks, bóle brzucha mogą wywołać lęk przed spożywaniem konkretnych produktów.
- Trudności z komunikacją – dziecko może nie potrafić zakomunikować, co dokładnie mu przeszkadza, co prowadzi do ogólnego unikania jedzenia.
Dlaczego lepiej nie ignorować wybiórczości pokarmowej?
Długotrwała wybiórczość pokarmowa może prowadzić do:
- niedoborów witamin i składników odżywczych,
- zahamowania wzrostu i rozwoju,
- problemów metabolicznych i trawiennych,
- napięć w rodzinie i codziennych konfliktów.
Współpraca psychologa i psychodietetyka – klucz do sukcesu
Terapia wybiórczości pokarmowej nie powinna opierać się wyłącznie na próbach „przekonania” dziecka do jedzenia. Potrzebne jest całościowe podejście, w którym uczestniczą:
Psycholog dziecięcy:
- analizuje zachowania dziecka i przyczyny lęków,
- pracuje nad budowaniem poczucia bezpieczeństwa,
- pomaga dziecku radzić sobie ze stresem i emocjami związanymi z jedzeniem,
- wspiera rodziców w budowaniu pozytywnej atmosfery podczas spożywania posiłków.
Psychodietetyk:
- ocenia aktualny stan odżywienia dziecka,
- dobiera dietę zgodną z preferencjami i możliwościami sensorycznymi,
- wprowadza nowe produkty w sposób łagodny, małymi krokami,
- edukuje rodziców, jak modyfikować potrawy i przemycać wartościowe składniki.
Jak może wyglądać terapia?
Terapia zawsze powinna być dopasowana indywidualnie do dziecka i może wyglądać następująco:
- Etap diagnozy
– analiza wywiadu z rodzicami, obserwacja dziecka, ocena jego nawyków i reakcji na różne bodźce sensoryczne.
- Budowanie relacji i zaufania
– praca psychologa nad stworzeniem bezpiecznej przestrzeni i redukcją lęków związanych z jedzeniem.
- Ekspozycja na nowe produkty
– stopniowe oswajanie dziecka z nowymi zapachami, kolorami, teksturami, bez presji na natychmiastowe spożycie.
- Praca w domu
– rodzice uczą się wspierać dziecko w eksplorowaniu nowych smaków w codziennym środowisku.
- Stała analiza postępów i dostosowywanie strategii
– regularne spotkania ze specjalistami, modyfikowanie planu terapeutycznego w zależności od efektów.
Rola rodziców
Rodzice są nieodzowną częścią całego procesu. Ich cierpliwość, zaangażowanie i konsekwencja są kluczem do sukcesu. Dlatego tak ważne jest, by byli odpowiednio wspierani przez zespół specjalistów – nie tylko merytorycznie, ale również emocjonalnie.
Wybiórczość pokarmowa u dzieci z autyzmem to złożony problem wymagający delikatności i profesjonalnego podejścia. Dzięki współpracy specjalistów – psychologa i psychodietetyka -możliwe jest nie tylko rozszerzenie diety dziecka, ale też poprawa jego jakości życia. Terapia nie daje efektów z dnia na dzień, ale cierpliwość i spójne działania przynoszą realne, trwałe zmiany.
Szukasz pomocy dla swojego dziecka? Zapisz się na konsultację w Centrum Psychoterapii Dialogi Umysłu.